projektanti
zlatko zivlak
ana nikezić
nikola topalov
3D model
nikola topalov
zlatko zivlak
površine
površina parcele: 3 600 m2
dimenzije parcele: 60x60 m
struktura kompleksa
konak
crkva
zvonik
konak
P+1
površina: 1 400m2
visina venca: 8m
zvonik
P+4
površina: 150 m2
visina zvonika: 25 m
crkva
površina: 200 m2
visina središnje kupole: 14 m
fasada
travertino kamena obloga (sedra)
rimske opeke u slogu
koncept "vizantija"
Srpski pravoslavni manastir Bešenovo se nalazi na južnom obronku Fruške Gore na kraju sela Bešenovački prnjavor, na mestu nekadašnjeg, u drugom svetskom ratu porušenog, istoimenog manastira. Novi manastir Bešenovo zauzima poziciju Starog i prati njegovu osnovnu organizaciju.
Koncept
Manastir Bešenovo se sastoji od manastirske Crkve i Konaka sa centralnim Zvonikom.
Konak predstavlja okvir manastira i njegovu vezu sa neposrednim okruženjem.
Ulaz u manastir obezbeđen je kroz centralnu zonu Konaka, ispod Zvonika naglašen dvema starim lipama u zoni ispred manastira.
Crkva se nalazi u centru unutrašnjeg prostora koji formira trokraki konak, i to u osi ulaznog portala i Zvonika, udaljena po 15m od svake strane manastirskog Konaka. Zvonik, svojim položajem i oblikom definiše centralnu osu manastira i naglašava ulaznu procesiju u Manastir i u Crkvu. U zaleđu manastira Bešenovo, na istočnoj strani uzdižu se obronci Fruške Gore.
Srpski pravoslavni manastir Bešenovo oblikovno je određen Crkvom i manastirskim Konakom sa Zvonikom. Građen je u Raško-Moravskom stilu, sa primesama Rano-Vizantijskog stilskog reda, pre svega u pogledu karaktera i oblika krova zvonika i ugaonih prostorija manastirskog Konaka. Crkva i manastirski Konak su dve odvojene građevine čija celina je naglašena kroz kompoziciju centralne ose Manastirskog Konaka i Crkve, i kroz položaj Zvonika.
organizacija
Crkva je organizovana kao jednobrodna građevina, po ugledu na osnovu Raške stilske grupe, sa naosom i apsidalnim oltarom, pronaosom i bočnim pripratama.
Organizacija osnove je inspirisana Bogorodičinom crkvom u Studenici i crkvom manastira Gradac.
Unutrašnjost crkve veličine 143m2 organizovana je kao jedinstven prostor sa galerijom za hor. U unutrašnjosti crkve izdvajaju se dva stuba koji vizuelno i organizaciono odvajaju oltarski deo prostora od ostatka crkve.
Manastirski konak je građevina organizovana i oblikovana u tri kraka, južni, zapadni i severni. Središnji zapadni krak je baza likovnog izraza Manastira naglašena središnjim Zvonikom, ulaznim portalom i ugaonim sobama. Ulazi u manastirski Konak obezbeđeni su za svaki bočni krak posebno i vode direktno u prostorije Konaka, dok je ulaz u sam Manastir obezbeđen kroz središnji krak ispod Zvonika.
U prizemlju se nalaze zajedničke prostorije:
. trpezarija sa oltarom i kuhinja sa ekonomskim ulazom u južnom kraku
. portal nadvišen manastirskim svodom sa pratećom prodavnicom i prostorijom za paljenje sveća. Prema južnom krilu nižu se dve kancelarije i primajuća soba sa galerijom, u posebno naglašenoj ugaonoj sobi, a prema severnom krilu nalaze se krstionica sa manjom pomoćnom prostorijom, kao i zimska kapela, u posebno naglašenoj ugaonoj sobi.
. u severnom krilu nalaze se ekonomske prostorije, zaklonjene od posetioca i orjentisane ka okruženju
Na spratu se nalaze prostorije za individualni boravak:
. u južnom i severnom krilu se nalazi ukupno 19 kelija svaka sa mokrim čvorom
. dva apartmana i biblioteka u zapadnom kraku
Zvonik se nalazi u centralnoj zoni Manastirskog konaka i sa njim čini neodvojivu celinu. Zvonik ima tri zvona i sastoji se od dve otvorene galerije kojima se pristupa kamenim obodnim stepeništem. Ulaz u zvonik obezbeđen je sa sprata, iz centralne prostorije konaka.
oblikovanje
Crkva je jednobrodna građevina širine 15m, dužine 22m i visine 15m.
U oblikovanom smislu to je monolitna celina čiji je središnji deo definisan u preseku cetralnog broda i bočnih priprata.
Korpus crkve se sastoji iz postamenta visine 1m obloženog pločama od tesanog kamena, zatim tela Crkve obloženog kombinacijom kamenih ploča i opeke u slogu srednjevekovnih Srpskih crkava, u horizontalnom smenjivanju ploča od travertino kamena (sedra) i opeke, i lučnog krova od bakarnog lima.
Ulazni portal na zapadnoj strani sastoji se od drvenih portalnih vrata i nadvratnog mozaika. Otvori su oblikovani kao bifore, a posebno na apsidalnom delu crkve kao trifore. Okviri prozora su obloženi opekom u slogu po ugledu na Srpske srednjevekovne crkve.
Manastirski Konak je trokraka građevina krakova širine 9m a dužina oko 58m zapadni krak, i 35m bočni kraci. Ukupna visina Konaka je 10m.
U oblikovnom smislu to je linearna struktura naglašenih uglova. Korpus Konaka obložen je na isti način kao i Crkva.
Ulazni portal posebno je nadsveden manastirskim svodom, a u spoljašnjem liku oplemenjen nadvratnim mozaikom, dok su ulazi u Konak naglašeni kako stepeništem, tako i zasvođenim mozaikom koji ispunjava svod povučenog korpusa objekta. Otvori su oblikovani kao bifore, a posebno kao trifore na ugaonim prostorijama. Otvori na unutrašnjoj strani Konaka su nešto jednostavniji lučni. Okviri prozora su obloženi opekom u slogu po ugledu na Srpske srednjevekovne crkve.
Zvonik manastira Bešenovo rađen je po ugledu na zvonik crkve bogorodice Ljeviške u Makedoniji. Visine 25m i dimenzija 8m x 8m u osnovi, ova impozantna poluotvorena građevina, oblikovana kao deo celine Konaka, posebno se ističe biforom na prvoj galeriji i velikim lukovima druge galerije. Zvonik je zasvođen manastirskim svodom, a zidovi su obloženi isto kao i Konak.